Rwanda: Gutinya demokarasi bitumye leta ya Paul Kagame iri kubyina muzungu ku kibazo cya buruse z'abanyeshuri!

[Ndlr: Kuva cyera imiyoborere ya FPR Kagame yagiye itera abantu benshi kwibaza aho uwo muryango uganisha igihugu bakayoberwa! Mu bihe byambere abantu benshi harimo abanyamahanga bavugaga ko guhuzagurika kwa FPR bifite ishingiro kuko abayigize aribwo bari bagisohoka mu ishyamba batazi uko gutegeka bigenda, none ikimaze kugaragara ni uko uko iminsi ishira ariko guhuzagurika no kugaragaza ubuswa bukabije bigenda byigaragaza muri FPR Kagame. Nyuma y'aho ibihugu byafashije Kagame gufata u Rwanda bitangiye kugabanya imfashanyo byamuhaga kuko ibyo bihugu byari byizeye ko azazana demokarasi mu gihugu, hagakubitiraho ko ibyo Kagame yasahuraga muri Congo byatangiye kugabanuka, leta ya Paul Kagame iri gufata ibyemezo by'ubukungu biteye isoni! Kubyerekeranye na buruse z'abanyeshuri byo ni agahomamunwa kugeza naho abadepite ubwabo batoye itegeko ryo kwishyuza abana bagurijwe buruse bagera hanze bakajora itegeko bitoreye ubwabo nk'aho iryo tegeko ryatowe n'abandi bataribo! Ibi kandi niko bizakomeza igihe cyose nta demokarasi izaba iri mu Rwanda ngo inkunga zongere gutangwa!

Ibi bikaba bigaragaza ko amategeko abadepite bemeza aba ari umwanzuro wafatiwe ahandi  hantu bagategekwa kuyemeza ntacyo bahinduyeho! Ubusanzwe igihugu kigomba kwigisha abana bacyo kandi ntabwo kigomba kubishyuza ibyo cyabatanzeho, bibaye ari uko bimeze, umubyeyi yajya yishyuza umwana ibyo yamuhaye byose kuva akivuka kugeza akuze! Ese ko abakoresha bagiye kujya bahanwa ngo bitewe ni uko batishyuje buruse ku mukozi bakoresha, leta izajya itanga urutonde mubakoresha rw'abo yahaye imyenda? Biramutse aribyo abakoresha bazajya baha akazi abatarahawe inguzanyo ya buruse! Niba se umuntu arangije akabura akazi, leta izishyuza nde? Arangije amashuri ye akajya gukorera ibyo yize mu mahanga leta izishyuza nde? Hari ibibazo byinshi umuntu yakwibaza kuri iri tegeko ry'inkomamashyi ariko ikigaragara cyo ni uko guhagarikirwa inkunga n'amahanga biratuma Kagame akomeza kurushaho gukora amahano abeshya ngo abanyarwanda bari kwihesha agaciro!]

Mu itegeko ryatowe n’abadepite rigenga buruse n’inguzanyo riteganya ko mu gihe uwari umunyeshuri akirangiza amasomo ye hanyuma akabona akazi, nyuma y’iminsi irindwi umukoresha we agomba guhita agaragaza ko afite umukozi wigiye ku nguzanyo yahawe na Leta bityo agatangira kwishyura. Iri tegeko ryatowe n’abadepite tariki ya Mbere Nzeli ritegerejwe kwemezwa ubundi rigatangira gushyirwa mu bikorwa.

 

Abadepite bagaragaje ko bidakwiye ko uwari umunyeshuri atangira kwishyura ako kanya ahubwo ko yahabwa umwanya wo kubanza kwiyubaka nyuma yo kuva mu mashuri. Abadepite bavuze ko umunyeshuri ukirangiza atarabasha no ‘kwigurira ibyo kurya, gukodesha inzu ndetse nta n’isafuriya yo guteka’ adakwiye guhita atangira kwishyuzwa. Depite Mudidi Emmanuel wigeze kuba Minisitiri w’Uburezi yasabye abadepite bagenzi be gusubiza amaso inyuma bakirangiza kwiga badafite icumbi, baguza amafaranga yo gutega, akibaza niba igihe nk’icyo aribwo umuntu yatangira kwishyura.

 

Mudidi yagize ati “Ni ibintu twanyuzemo twese tuzi […] nimwibuke iminsi yanyu mukijya ku mukoresha gushaka akazi uko mwari mumerewe.” Depite Ruku-Rwabyoma John yavuze ko umunyeshuri akwiye nibura guhabwa amezi atandatu yo gushaka agasafuriya. Ati “Nyabuna ukibona akazi nasaba ko twamuha n’amezi atandatu ngo abanze ashake agasafuriya, ashake agatebe ave mu bunyeshuri.” Umuyobozi wa Komisiyo y’Uburezi mu Nteko Ishinga Amategeko, Umutwe w’Abadepite, Agnes Mukazibera, avuga ko kugirango izi gahunda zigere ku bantu benshi ari ibintu bikwiye gushyirwamo imbaraga cyane mu minsi ya mbere.

 

Iri tegeko niriramuka ryemejwe riteganya ko uwigiye ku nguzanyo ya Leta yishyura binyuze mu gukatwa n’umukoresha we amafaranga ku mushahara. Yaba akazi k’igihe gito cyangwa kirekire, umukozi yishyura akimara kukabona bitarenze icyumweru kimwe uhereye igihe umukozi yaherewe akazi, umukoresha akoresheje inyandiko, agomba kumenyesha ikigo cy‘imari ko umukozi we ugomba kwishyura inguzanyo yo kwiga. Iyo habayeho ubukererwe hahanwa umukozi n’umukoresha bishyura buri kwezi amafaranga angana n’icumi ku ijana (10%) y’inyungu y’amafaranga umukozi yagombaga kuba yarishyuye.

 

Minisitiri w’Uburezi, Dr Papias Musafiri, yavuze ko kwishyura inguzanyo ari ibintu bibiri bishingiye ku bushake n’ubushobozi. Yemeza ko iminsi irindwi ari ikimenyetso cy’ubushake, habaye impamvu z’ubushobozi umunyeshuri n’ikigo cy’Imari babyigaho. Ati “Iyi minsi irindwi niyo yerekana umuntu ufite ubushake bwo kwishyura ariko iyo agize ikibazo cy’ubushobozi yegera Banki ikareba ubundi buryo yamworohereza ariko gutanga amakuru mu minsi irindwi ni ikimenyetso cyerekana ko afite ubushake bwo kwishyura.” Gusa avuga ko amategeko ateganya ko iyo habayeho ikibazo cy’ubushobozi wegera Banki ikareba uburyo yakorohereza ariko icya mbere ari ukugaragaza ko ufite ubushake.

 

Nubwo habaye impaka ndende ariko abadepite 64 kuri 64 bari bitabiriye inteko rusange byarangiye batoye iri tegeko rigenga buruse n’inguzanyo.

 

Inkuru y'igihe